4 | Architectuur

De architectuur van Twiin bevat de architectuurvisie, de principes van Twiin, de conceptuele architectuur met een toelichting op het begrip knooppunten (GtK’s), generieke functies en gemeenschappelijke voorzieningen. Op de sub-pagina's staat een toelichting over databeschikbaarheid, communicatiepatronen, en de bedrijfs- en solutionarchitectuur van Twiin.

Inhoud

Architectuurvisie - Verbinden op alle lagen van interoperabiliteit

Twiin is een verbindend afsprakenstelsel

Hoe meer zorgorganisaties en zorgverleners gaan samenwerken in een keten of netwerk, hoe meer relaties er ontstaan. Deze partijen wisselen informatie uit, delen gegevens, gebruiken generieke functies en maken afspraken. De relaties die ontstaan zijn bestuurlijk, organisatorisch, juridisch, procesmatig, semantisch en technisch van aard; over alle lagen van het interoperabiliteitsmodel. Dit leidt tot een complexe situatie met vele zorgaanbieders, verschillende processen, informatiestromen, infrastructuren en koppelvlakken. Om deze complexiteit beheersbaar te houden, is een verbindend afsprakenstelsel nodig: dat is de essentie van het Twiin Afsprakenstelsel. Om verbinding tot stand te brengen, zijn er twee mogelijkheden: het maken van gezamenlijke afspraken en het overbruggen van verschillen.

Het maken van gezamenlijke afspraken doen we in het Twiin Afsprakenstelsel. Afspraken over doelstelling, principes, verantwoordelijkheden, governance, voorwaarden, wet- en regelgeving, adequate beveiliging, verkrijgen van vertrouwen en technische afspraken. Generiek, dus onafhankelijk van een zorgtoepassing. In het specifieke deel van het Afsprakenstelsel beschrijven we de implementatie van zorgtoepassingen, gebaseerd op het generieke deel.

Het is niet altijd mogelijk om (direct of op korte termijn) te voldoen aan de gemeenschappelijke afspraken en verschillen moeten worden overbrugd. Het Twiin Afsprakenstelsel biedt een aantal ‘brug functies’ op verschillende niveaus :

➡️ Organisatie; door middel van het groeimodel (kies Factsheet Groeimodel) en de deelnemersovereenkomst met samenwerkingsvoorwaarden

➡️ Twiin Dienstverlener; om zorgaanbieders te ondersteunen bij het voldoen aan het Twiin Afsprakenstelsel

➡️ Technische Translatie; het kan nodig zijn een technische translatie uit te voeren door het GtK voor het vertalen van verschillende standaarden.

Meer over technische translaties

Bij technische translaties valt onderscheid te maken in:

Syntactische translaties (bv van FHIR STU3 naar FHIR R4)
Semantische translaties (bv van BgZ2017 naar BgZ2020)
Contenttransformatie: Omzetten van bijvoorbeeld de content van een CDA document in een XDS repository naar FHIR syntax en visa-versa
Infrastructurele-integratie: gaat over alle aspecten van het op elkaar aansluiten van de security methodiek en de metadata die gebruikt worden binnen de twee infrastructuren (bijvoorbeeld: token migratie)
Workflow-synchronisatie: gaat over het overbruggen van verschillende workflow mechanismen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het omzetten van een pull transactie van resources naar een document

Deze translaties kunnen op 2 manieren plaats vinden:

Onder verantwoordelijkheid van de verzender of de ontvanger;
Via een centrale dienst, die de translatie uitvoert.

Waarbij we met betrekking tot verantwoordelijkheden een onderscheid kunnen maken tussen specificeren van de translatie en de operatie van de translaties.

In lijn met het FHIR besluit (zie website NICTIZ en VWS) ondersteunt Twiin geen translaties tussen FHIR en CDA. We sluiten hierbij aan bij de uitgangspunten zoals deze vanuit de regie op het gezondheidsinformatie stelsel zijn geformuleerd.

In de visie van Twiin nemen knooppunten, generieke functies en gemeenschappelijke voorzieningen een essentiële plaats in. Om zorgaanbieders en bestaande zorgnetwerken met elkaar te verbinden op alle lagen van interoperabiliteit, maken we gebruik van knooppunten (in Twiin GtK's; Gevalideerde Twiin Knooppunt)

Relatie met het Interoperabiliteitsmodel

Het interoperabiliteitsmodel van Nictiz beschrijft verschillende lagen waarop het noodzakelijk is om afspraken te maken, zodat uitwisseling volledig interoperabel is. Ook Twiin onderschrijft dit model; in het afsprakenstelsel komen alle lagen van het interoperabiliteitsmodel aan bod. Het afsprakenstelsel hanteert een wat andere hoofdstukindeling. In onderstaande weergave is inzichtelijk gemaakt hoe de lagen van het Nictiz model en de indeling van het afsprakenstelsel samenhangen.

Architectuurprincipes

Om richting en structuur te geven aan het ontwerp van het Twiin Afsprakenstelsel hebben we de Twiin principes geformuleerd. De Twiin principes zijn fundamentele uitgangspunten, afgeleid van de visie, doelstelling en de overtuigingen van Twiin.

Klik voor een uitgebreide toelichting, rationale en implicatie van de principes

Conceptuele Architectuur Twiin

Dit onderdeel bevat een beschrijving op hoofdlijnen van Twiin op een functionele (niet technische gedetailleerde) wijze.

Gevalideerd Twiin Knooppunt (GtK)

Uitwisseling van data gebeurt volgens het Twiin Afsprakenstelsel tussen Gevalideerde Twiin Knooppunten (GtK). Een GtK is een door Twiin gevalideerde oplossing die zorgt voor beschikbaarheid en uitwisseling van gegevens voor één of meer zorgtoepassingen voor één of meerdere zorgaanbieders. Het GtK bestaat minimaal uit een koppelvlak op een regionale infrastructuur, een landelijke infrastructuur, een leveranciersnetwerk of een platform - een zorgaanbieder kan ook zelf een GtK hebben.

Een GtK hoeft niet per se uit één uitwisselingssysteem of één (aparte) applicatie te bestaan. Een GtK kan gevormd worden door meerdere onderdelen. Deze onderdelen zijn dan allen benodigd om via het koppelvlak conform de Twiin afspraken te communiceren. Onderdelen kunnen bijvoorbeeld zijn: de broker, XIS, EPD of het uitwisselingssysteem. De eisen aan een GtK kunnen gezien worden als de koppelvlak-specificaties van het Twiin Afsprakenstelsel.

De begrippen knooppunt en gemeenschappelijke voorzieningen zijn geïnspireerd op de visie op zorginfrastructuren (Mallie e.a. 2019), maar ook op oplossingen in het buitenland, zoals Carequality (2019) en TEFCA (2019) in de USA of ELGA (2017) in Oostenrijk. Door knooppunten en gemeenschappelijke voorzieningen te implementeren verbinden en hergebruiken we bestaande netwerken, voorzieningen en infrastructuren.

Knooppunten passen bij Nederland!

De Nederlandse zorg is organisatorisch sterk versnipperd. Vanuit de patiënt gezien is er enkel een relatie met een zorgaanbieder. Door de ontwikkeling van keten- en netwerkzorg, krijgen patiënten met meerdere zorgaanbieders te maken. De samenwerkingsverbanden die ontstaan, hebben behoefte aan beschikbaarheid van informatie over instellingsgrenzen heen. Professionals kunnen hierdoor beter hun werk doen en patiënten beter behandelen …en ook patiënten verwachten inzage in hun gezondheidsgegevens.. Door de jaren heen zijn vele lokale en regionale (deel)oplossingen ontstaan voor de beschikbaarheid van gegevens. Op nationaal niveau kunnen instellingen echter niet of nauwelijks met elkaar uitwisselen. Twiin verbindt de deeloplossingen met het Twiin Afsprakenstelsel en de knooppunten. Hierdoor komen de idealen van 'continuity of care', beschikbaarheid van data en transparantie voor de patiënt dichterbij.

Figuur 1 laat zien dat Twiin zich richt op zorgtoepassingen voor landelijke beschikbaarheid van informatie. Bestaande regionale, landelijke, categorale zorgnetwerken brengen we met elkaar in verbinding via knooppunten door afspraken en gemeenschappelijke voorzieningen. Bij elke uitwisseling, of het beschikbaar stellen van gegevens, zijn controles ingebouwd die aansluiten bij de wet- en regelgeving.

Generieke functies en gemeenschappelijke voorzieningen

Generieke functies zijn afspraken, standaarden of voorzieningen die landelijk nodig zijn voor het vinden en beschikbaar maken van patiëntengegevens en om de waarborgen van het vertrouwensmodel goed in te kunnen richten. Vaak worden generieke functies (identificatie, authenticatie, autorisatie, lokalisatie, adressering, toestemming en logging) en gemeenschappelijke voorzieningen in één adem genoemd, maar ze zijn niet hetzelfde. De noodzaak om de generieke functies in te vullen is blijvend. De wijze waarop daar invulling aan wordt gegeven door middel van gemeenschappelijke voorzieningen, kan door de tijd wijzigen. Gemeenschappelijke voorzieningen kunnen invulling geven aan één of meerdere generieke functies. Het Twiin Afsprakenstelsel kan vereisen dat gebruik wordt gemaakt van een gemeenschappelijke voorziening om invulling te geven aan een generieke functie. Voor de keuze om dwingend te verwijzen naar een gemeenschappelijke voorziening gelden een aantal voorwaarden. Een keuze voor een bepaalde gemeenschappelijke voorziening kan ook weer vervallen als niet langer aan de voorwaarden wordt voldaan. Het Twiin Afsprakenstelsel verwijst alleen naar gemeenschappelijke voorzieningen die voldoen aan de volgende voorwaarden:

Hergebruik; meerdere gebruikers vragen om of gebruiken de dienst (eindgebruikers- of uitwisselingssystemen). Het Twiin Afsprakenstelsel sluit in beginsel aan op de keuzes die op landelijk niveau worden gemaakt over de inzet van gemeenschappelijke voorzieningen voor de invulling van een generieke functie.
De gemeenschappelijke voorziening bevordert de samenwerking en interoperabiliteit in de zorg en vermindert redundantie in de keten. Het gaat onder andere om het verlagen van registratie- en beheerlasten en kosten.
Standaardisatie; gemeenschappelijke voorzieningen maken zoveel mogelijk gebruik van internationale standaarden en, indien noodzakelijk, Nederlandse extensies of beperkingen daarvan.
Noodzakelijkheid; een gemeenschappelijke voorziening bestaat alleen als deze noodzakelijk is. Als uitwisseling zonder gemeenschappelijke voorziening gerealiseerd kan worden op basis van een open stelsel, dan heeft dat de voorkeur.
Makelaarsfunctie; de dienst kan een brug- of makelaarsfunctie bieden naar achterliggende gedistribueerde diensten. Een gemeenschappelijke voorziening kan ook een makelaarsfunctie vervullen om verschillende implementaties van de betreffende functie te kunnen bereiken. Via een gemeenschappelijke authenticatiedienst kan bijvoorbeeld gebruik worden gemaakt van verschillende beschikbare authenticatiemiddelen.
Agnostisch; Gemeenschappelijke voorzieningen zijn onafhankelijk van het afsprakenstelsel of gegevensuitwisseling waarin ze gebruikt worden. De voorzieningen leggen alleen eisen op aan de koppelvlakken.
Het proces voor onderhoud en beheer van de gemeenschappelijke voorziening is helder beschreven en duurzaam geborgd. Ook is er een autorisator aangewezen met een evenwichtige vertegenwoordiging van de belangen van de gebruikers in lijn met NEN7522.

Statement

Twiin volgt de ontwikkeling en NEN-normering als onderdeel van de Wegiz, Twiin sluit aan op de keuzes die op landelijk niveau worden gemaakt en neemt deze op in het Twiin Afsprakenstelsel.

Databeschikbaarheid en communicatiepatronen

Twiin onderschrijft de visie over databeschikbaarheid zoals verwoord in het Integraal Zorg Akkoord (IZA) en de Nationale Visie en Strategie (NVS). Twiin heeft bij de start in 2019 als uitgangspunt data- en beeldbeschikbaarheid gehanteerd. Twiin heeft een aantal generieke communicatiepatronen (technische use cases) onderkend en beschreven. Deze zijn ondersteunend bij de verandering van het uitwisselen van gegevens naar het realiseren van databeschikbaarheid. Het betreft push en pull patronen, die we hebben uitgewerkt in verschillende varianten: document en resource gebaseerd.

4.2 | Databeschikbaarheid en communicatiepatronen

Bedrijfsarchitectuur - Actoren

De Twiin architectuur kent organisaties en technische componenten als actoren. Dit deel bevat een beschrijving van de verschillende actoren. In de technische kern en de implementatiewijzer van de zorgtoepassingen van Twiin komen deze actoren terug in de uitwisselpatronen, transactie schema's en PvE’s

4.3 | Bedrijfsarchitectuur - Actoren

Solutionarchitectuur - Technische kern

De technische uitwerking van de communicatiepatronen , de transactieschema’s en de transacties hebben we ondergebracht in het onderdeel 10 | Technische kern van het afsprakenstelsel